Projekty

Projekt Space fillers – sztuka w przestrzeni publicznej to dynamiczne zajęcia eksperymentalne, prowadzone od 2011 roku w ramach seminarium Projektowania Konserwatorskiego w Instytucie Historii Architektury i Konserwacji Zabytków od marca 2011 roku. W zajęciach tych bierze udział grupa studentów IV roku Wydziału Architektury, przebywająca wcześniej na stypendium Sokrates i uczestnicząca za granicą w działaniach intermedialnych. Zajęcia mają formę co tygodniowych kilkugodzinnych spotkań, podczas których wspólnie czytamy teksty o sztuce i prowadzimy rozmowy. Nacisk kładziony jest na rozwój intelektualny, poprzez poznawanie pism filozofów, dzieł dawniejszych mistrzów po twórczość artystów współczesnych i krytykę sztuki. Kształtowane jest poczucie estetyki wraz z refleksją etyczną, pojmowane jako podstawowe poczucie odpowiedzialności za innych oraz świat, w którym żyjemy.

Zadaniem studenta jest zaprojektowanie instalacji artystycznej w przestrzeni publicznej z uwzględnieniem jej historycznego i społecznego kontekstu. Promowane jest pojęcie dzieła sztuki jako nieodizolowanego od otoczenia, stanowiącego ważne uzupełnienie sensów miejskiego środowiska, użytkującego obszary wprowadzające sztukę w przestrzeń życia, dodając do dzieła sztuki znaczenie wynikające ze specyfiki oraz funkcji miejsca.

Kolejnym etapem pracy jest zrealizowanie projektów i przygotowanie wystawy na terenie kampusu Politechniki Krakowskiej. Pomysł wprowadzenia tego typu zajęć jest autorską koncepcją wzbogacenia programu nauczania na wyższych uczelniach technicznych. Tegoroczny projekt dotyczy zagadnienia gry.

„Gra jako świadomy dialog z miejscem i ujawnienie jego potencjału, czyli konfrontacja sztuki współczesnej z architekturą historyczną”. Kiedy mówimy o grze w kontekście doświadczenia sztuki, oznacza to sposób bycia samego dzieła sztuki. Jeśli jednak pojęcie to przeniesiemy na grunt działania artystycznego, wyrażać będzie dodatkowo stan umysłu twórcy. Jego personalne zaangażowanie w obrane działanie, nada cechy indywidualne powstającemu obiektowi. Zatem właściwy byt dzieła sztuki polega na tym, że staje się ono doświadczeniem przemieniającym eksperymentującego. Gra podobnie jak akt tworzenia jest efektem ruchu, który uwypukla zachodzące zmiany. Ruch leży u podstaw wszelkich zmian. Zatem dzieło sztuki powstaje z ruchu, staje się utrwalonym ruchem w czasie i przestrzeni, w ruchu też jest odbierane przez odbiorcę. Elementy składające się na strukturę wewnętrzną i zewnętrzną dzieła sztuki (jego wyraz i formę), stanowią razem istotne elementy procesu twórczego. Wywołują one napięcie, a dalej potrzebę utrzymania go w odpowiedniej harmonii, zachowania równowagi pomiędzy przeciwstawnymi pojęciami. Przestrzeń aktu twórczego (przemierzana w obszarze wewnętrznego świata artysty), z jednej strony jest przestrzenią otwartą dla twórczej wolności wyboru, z drugiej zaś ograniczoną przez określone zasady postępowania. W trakcie procesu twórczego, zachodzi sprzężenie przybierającego formę dzieła sztuki oraz ruchomego obrazu sfery psychicznej artysty. Jest to proces zależny od zachodzącej przemiany. Przemiany pojmowanej jako wytwór finalnie odmienny, znajdujący miarę w samym sobie. Byt wszelkiego aktu tworzenia jest zawsze dokonaniem, czynem, siłą, energią. A zatem świat dzieła sztuki jest całkowicie przemienionym światem.

Instalacje

Projekty instalacji studentów mają charakter sztuki site-specific, a więc zostały stworzone z myślą o funkcjonowaniu w precyzyjnie określonym miejscu. Sformułowanie dzieła tego typu, poprzedzone jest zawsze badaniem kulturowej matrycy miejsca, uwzględniającym jego aspekty historyczne, architektoniczne, topograficzne, środowiskowe, społeczne. Powyższe działanie opiera się na uwypukleniu dostrzegalnych, bądź odkrywaniu ukrytych w przestrzeni znaczeń, ich przetworzeniu i prezentacji.

Używając precyzyjnego języka artystycznego, nośnika istotnych treści, wypełnionego znakami i symbolami, artysta prowadzi grę z architekturą. Dokonuje konfrontacji czasowej strefy minionej i dzisiejszej, niekiedy utożsamiając je ze sobą. Architektura użycza instalacji swojej skali, zaś ta obciąża ją siłą swojego przekazu. Dzięki ich współdziałaniu, zyskujemy nowy wymiar miejsca, nie odbierając mu jednak jego pierwotnego znaczenia. Intermedialne dzieło sztuki, osiąga własną autonomię poprzez autorskie połączenie różnych mediów, dotykając bezpośrednio samego procesu mediacji, która jest zależna od czasu i miejsca, a więc jest głęboko kontekstualna Ten rodzaj sztuki publicznej, skierowany do odbiorcy masowego, staje się działaniem społecznym. Należy więc dążyć do osiągnięcia równowagi, formy przywołującej charakter miejsca, w którym społeczeństwo rozpozna swoją kulturę. Sztuka w wymiarze publicznym powinna stymulować potrzebę zatrzymania się, kontemplacji, pełniejszego przeżywania, nawiązania relacji międzyludzkich, interakcji. Powinna wciąż pozostawać rozumiana (…) jako agora, starożytne forum tj. miejsce wspólnej sprawy, dialogu i wypracowania kompromisu (…).

Katarzyna Kołodziejczyk

Przykładowe projekty instalacji